Gisteren ben ik bij Facet bijgepraat over de veranderingen omtrent de nieuwe Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA). Ik probeer hier zonder mijn aantekeningen een samenvatting te maken van wat ik begrepen heb.

Kortgezegd zijn er drie criteria die na 1 mei bepalen of je volgens de Belastingdienst feitelijk in loondienst bent:

1. Je krijgt loon
2. Er is sprake van een gezagspositie van de opdrachtgever
   • De opdrachtgever zegt niet alleen wat er gedaan moet worden, maar ook hoe. Hij levert gereedschap of een laptop, en hij bepaalt de werktijden.
3. Je bent niet vervangbaar
   • Als je ziek bent, dan valt het werk dat je doet stil. Opdrachtgever vraagt expliciet om jou, en je bent bij naam genoemd in het contract.

Als een van deze drie criteria wegvalt (waarvan de eerste het minst wenselijk is), dan heb je aangetoond niet in loondienst te zijn. Veiliger is om zowel punt 2 als punt 3 proberen af te dekken. Het probleem is namelijk dat hoewel in theorie de bewijslast ligt bij de Belastingdienst, inspecteurs in de praktijk veel ruimte lijken te krijgen voor interpretatie. Er is een aantal modelovereenkomsten, maar zelfs als je die gebruikt (de meesten lijken niet goed aan te sluiten op bestaande relaties), moet je nog achteraf kunnen aantonen er ook echt naar geleefd te hebben. Overeenkomsten kunnen worden voorgelegd aan de Belastingdienst voor goedkeuring. Helaas zijn dergelijke overeenkomsten concurrentiegevoelig, en dus na goedkeuring niet openbaar. Er ligt een enorme berg overeenkomsten te wachten op goedkeuring, en het is zeer de vraag of de Belastingdienst die allemaal tijdig kan verwerken.

De risico's voor de opdrachtgever zijn enorm. Als een ZZP'er aanspraak maakt op loon, bv bij faillissement van een broker, dan kan de hele keten afgelopen worden om de rekening te halen. Niet alleen voor misgelopen loon, maar ook voor niet betaalde werknemerspremies en een boete tot zo'n 100%, tot over een periode van 5 jaar. In de praktijk zullen veel opdrachtgevers dat risico niet willen lopen, en verdwijnt er waarschijnlijk werk. Het is dus ook in het belang van ZZP'ers om zich welwillend op te stellen bij nieuw op te zetten overeenkomsten.

Mogelijkheden om als zelfstandige aan de slag te blijven:

1. Contracten moeten een afgebakend project beschrijven, met een doel. Het pakketje werk moet worden uitbesteed. De zelfstandige moet niet bij naam genoemd worden in de overeenkomst.
2. Zelfstandigen moeten gezamenlijk overeenkomsten aangaan met opdrachtgever, bijvoorbeeld als maatschap. Als de een ziek wordt, kan de ander het overnemen. Het gaat er bij vervangbaarheid niet om dat de vervanger precies dezelfde skillset bezit, een vergelijkbare opleiding of ervaring volstaat.

Tot zover mijn samenvatting. Ik kan niet uitsluiten zaken overgeslagen hebben, misschien ook belangrijke zaken. Als er wat ontbreekt of niet klopt, dan hoor ik het graag!